Azərbaycan beynəlxalq təşkilatıların korrupsiyaya dair reytinq cədvəllərində öncül yerlərdən birini tutur. “Trancparancy İnternetional” təşkilatının hesabatına əsasən ölkəmiz korrupsiya reytinqində 147 ölkə içərisində 143-cü yeri tutur. Azərbaycanda korrupsiyanın mövcud səviyyəsi, ona qarşı aparılan mübarizə və digər məqamlarla bağlı ictimai-siyasi fəal, iş adamı Vasif Rzayevlə söhbətləşdik.

– Vasif bəy, Azərbaycanda korrupsiyanın səviyyəsini necə qiymətləndirərdiniz?
– Əvvəla onu bildirim ki, korrupsiya iqtisadi sahədə sağlam bazar rəqabəti mexanizminin pozulmasına, inhisarçılığın yaranması və inkişafına, dövlət büdcə vəsaitinin, xüsusən dövlət sifarişlərinin bölünməsi və kreditlərin qeyri-səmərəli paylanılmasına, cəmiyyətin əksəriyyətinin hesabına korrupsiya münasibətlərində olan bir qrup insanın əsassız varlanmasına, korrupsiya elementlərinin hesabına malın və xidmətlərin qiymətinin artmasına, gizli iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaranmasına gətirib çıxarır ki, bu da son nəticədə dövlətin öz iqtisadi funksiyasını tam həcmdə, səmərəli və ədalətli şəkildə həyata keçirməsinə maneçilik törədir. Korrupsiya ölkənin maddi həyat nemətlərinin kiçik oliqarxik qrupun xeyrinə ədalətsiz şəkildə bölünməsinə, cəmiyyətin böyük hissəsinin yoxsullaşmasına və ölkədə sosial gərginliyin artmasına səbəb olur. Korrupsiya cəmiyyətin ayrı-ayrı strukturlarının həyatını nizamlayan əsas vasitəyə çevrilməklə qanunu, hüququ nüfuzdan salır. Siyasi sahədə isə korrupsiya siyasətin məqsədinin ümummillilikdən oliqarxik klan və qruplaşmaların hakimiyyətinin təmin olunmasına, kapitalı xaricdə gizlədən korrupsionerlərin ölkənin milli təhlükəsizlik maraqlarına xəyanət etmələrinə, beynəlxalq arenada ölkənin nüfuzdan düşməsinə, onun siyasi və iqtisadi cəhətdən təcrid olunmasına, cəmiyyətin hakimiyyətə inamının azalmasına, insanlarda demokratik dəyərlərə dair ümidsizliyin yaranmasına və başqa, totalitar dövlət forması olan diktaturaya yol açır. Dünyanın demək olar ki, bütün ölkələrində korrupsiya halları mövcuddur. Ona görə də beynəlxalq səviyyədə korrupsiya ilə mübarizənin gücləndirilməsi məsələlərinə BMT, Avropa Şurası kimi təşkilatlar da xüsusi diqqət yetirir.

– Azərbaycanda hər kəs korrupsiyainin olmasını bildirir. Sizcə Azərbaycanda korrpusiyanın əsas səbəbləri nədir?
– Azərbaycanda korrupsiyanı yaradan səbəblər hakimyyətdə olan məmurların pul qazanmaq hərisliyidir. Yəni yuxarıdakı təsnifatda deyildiyi kimi yüksək çinli məmurlar vətəndaşlara verilən hüquq və imtiyazları onlara satırlar. Sadəcə MTN olaylarını yadınıza salın. O vəzifə sahiblərindən niyə pul tələb olunurdu? Ona görə ki, onlar korrupsiyaya bulaşmış adamlar idi. Hökumət korrupsiyanı yaradan səbəbləri aradan qaldırmaq üçün tədbirlər həyata keçirməlidir, Azərbaycan hökuməti isə bunu istəmir. Təsəvvür edirsinizmi, Təhsil Nazirliyinin 2015-ci il üzrə rəsmi hesabatında korrupsiyada adı hallandığına görə 21 nəfər vəzifəli şəxsin işdən qovulması göstərilir. Bu üzə çıxandır və yalnız bir strukturdadır. Buna görə də korrupsiya ilə tam əhatələnmiş məmur ordusu heç vaxt maraqlı olmayacaq ki, korrupsiya halları aradan qalxsın.

– Cəmiyyət korrupsiyadan yaxa qutarmaq üçün nə etməldir?
– Cəmiyyətin korrupsiyadan azad olması üçün ilk növbədə hökumətə təsirləri olmalıdır. Hökumətin siyasi iradəsi olmalıdır ki, korrupsiyanı aradan qaldırsın. Həm də normal vətəndaş cəmiyyəti formalaşmalıdır. Azərbaycanda isə vətəndaş cəmiyyətini sıradan çıxarmaq üçün hökumət bütün üsullardan istifadə edir. Eyni zamanda insanların maddi durumu normal olmadığından onlar öz hüquqları uğrunda mübarizə aparmağa maraq göstərmirlər.

Digər tərəfdən hökumət özündə cəsarət tapıb korrupsiya əleyhinə islahatlar aparmalı və müvafiq mexanizmlər hazırlamalıdır ki, məmurların korrupsiyaya meylliliyi azalsın. Bu günkü hökumətin isə bu cür addımlara meylliliyi təəssüf ki, görünmür. Korrupsiya hallarının aradan qaldırılmasında əsas məsuliyyət hakimyyətin üzərinə düşür.