2022-ci il fevralın 22-də, Rusiya Ukraynaya tammiqyaslı hücumuna başlamazdan iki gün əvvəl, Azərbaycan hökuməti Rusiya ilə Strateji Tərəfdaşlıq Müqaviləsi imzaladı. Bu müqavilə iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi və hərbi əlaqələri daha da gücləndirməyi, beynəlxalq məsələlərdə qarşılıqlı dəstəyi təmin etməyi nəzərdə tuturdu. Əsasən, müqavilə Azərbaycanın Rusiyanın regional hegemonluğu ilə birbaşa əməkdaşlığa razılaşdığına dair bir sənəd idi. Bu, Azərbaycanın Qarabağ münaqişəsində mövcud status-kvonun saxlanılması üçün Rusiya ilə yaxınlaşmaq istəyindən irəli gələn bir addım kimi görünsə də, əslində Əliyev hökumətinin ölkənin müstəqilliyini və beynəlxalq hüquqa münasibətini siyasi oyunlara qurban verdiyini göstərir.

Bu müqavilə, Azərbaycanın beynəlxalq hüquqa və regional sabitliyə münasibətində mənfi istiqamətdə dönüş nöqtəsi oldu. Azərbaycan Ukraynanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş hüquqi normalarını pozan bir tərəfin yanında dayanaraq, həm öz xalqını, həm də dünya ictimaiyyətini məyus etdi.

Müqavilənin imzalanmasının arxasındakı siyasi səbəblər

İlham Əliyev hökumətinin bu qərarı qəbul etməsi, regiondakı geosiyasi balansı qorumaq və Qarabağdakı mövqelərini təmin etmək istəyindən qaynaqlandığı iddia edilə bilər. Bununla belə, müqavilənin məhz müharibə ərəfəsində imzalanması, Əliyevin Rusiyanın təcavüz planlarından xəbərdar olduğu və bu cinayətə dolaylı dəstək verdiyini göstərir. Azərbaycanın bu hərəkəti beynəlxalq miqyasda ciddi narazılıqla qarşılandı, çünki bu, yalnız ölkənin xarici siyasətindəki balansını itirdiyini deyil, həm də Rusiya kimi beynəlxalq hüququ kobud şəkildə pozan bir dövlətə tərəf meyil etdiyini təsdiqlədi.

Azərbaycan hökuməti bu müqaviləni imzalamaqla, faktiki olaraq, ölkənin müstəqil xarici siyasət prinsipindən imtina etmiş oldu. İlham Əliyevin bu addımı, yalnız şəxsi siyasi diktatura  maraqlarına xidmət edir, çünki Rusiya ilə yaxın münasibətlər onun avtoritar rejimini gücləndirmək üçün mühüm dəstək vasitəsinə çevrilmişdir.

Rusiyanın müharibəsi və beynəlxalq hüququn pozulması

Avtoritar Rusiyanın Ukraynaya qarşı 2022-ci ilin fevralında başladığı hərbi təcavüz, beynəlxalq hüququn təməl prinsiplərini kobud şəkildə pozdu. BMT Nizamnaməsi, Helsinki Yekun Aktı və digər beynəlxalq hüquqi sənədlər, dövlətlərin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağı tələb edir. Bunun əksinə olaraq, Rusiya suveren Ukrayna torpaqlarına hücum edərək, yalnız bir ölkəni deyil, beynəlxalq hüquq sistemini də hədəf aldı.

Azərbaycanın bu şəraitdə Rusiya ilə əməkdaşlıq müqaviləsi imzalaması, faktiki olaraq, beynəlxalq hüquqa və humanitar normalara hörmətsizlikdir. Cinayətkar İlham Əliyev hökumətinin bu hərəkəti, Azərbaycanın regional və beynəlxalq miqyasda etibarlılığını ciddi şəkildə zədələdi. Ukraynanın ərazi bütövlüyünə qarşı törədilən bu hücuma səssiz qalmaq, Əliyev rejiminin yalnız öz maraqlarını güddüyünü və beynəlxalq birliyin əsas prinsiplərinə laqeyd yanaşdığını göstərir.

Xalqın etirazları və hökumətin cavabı

Azərbaycan xalqı bu müqaviləyə və onun nəticələrinə ciddi narazılıqla reaksiya verdi. Müqavilənin imzalanmasından sonra Bakıda və ölkənin müxtəlif bölgələrində etiraz aksiyaları keçirildi. Xüsusilə, 27 fevral 2022-ci ildə Ukraynanın Bakıdakı səfirliyi qarşısında keçirilən mitinqdə iştirakçılar, Azərbaycanın müstəqilliyinin təhlükədə olduğunu, Rusiya ilə yaxınlaşmanın isə milli maraqlara zidd olduğunu vurğuladılar.

Etirazçıların əsas tələbləri Azərbaycanın neytral mövqe tutması və Ukraynanın ərazi bütövlüyünə dəstək nümayiş etdirməsi idi. Bununla belə, İlham Əliyevin diktatura hökuməti bu etirazları zorakılıqla yatırmağa üstünlük verdi. Mitinqlərə müdaxilə edən polis qüvvələri, fiziki zor tətbiq etməklə yanaşı, yüzlərlə etirazçını saxladı və onların hüquqlarını kobud şəkildə pozdu. Bu davranış, Əliyev rejiminin demokratik azadlıqlara və xalqın iradəsinə tamamilə hörmətsiz yanaşdığını bir daha göstərdi.

Azərbaycanın xarici siyasəti: diktator rejimi və Putinə tərəfdaşlıq

İlham Əliyevin Rusiya ilə yaxınlaşması yalnız beynəlxalq səviyyədə deyil, daxildə də Azərbaycanın siyasi mühitinə ağır zərbə vurdu. Azərbaycan hökumətinin diktatorluq rejimini qorumaq üçün Rusiya ilə əməkdaşlıq etməsi, ölkədə demokratiya və hüquq dövlətinin tamamilə sıradan çıxmasına gətirib çıxardı.

Bu yanaşma, Azərbaycanın beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən avtoritar rejim kimi tanınmasına səbəb oldu. İlham Əliyev rejimi, Rusiya ilə əməkdaşlıq edərək, həm insan hüquqlarını, həm də demokratik dəyərləri tamamilə gözardı etmişdir. Bu vəziyyət, Azərbaycan xalqının etimadını daha da zəiflədərək, ölkənin gələcək perspektivlərini zədələmişdir.

Azərbaycan və Rusiya arasında Strateji Tərəfdaşlıq Müqaviləsi, İlham Əliyev rejiminin siyasi maraqlarını qorumaq üçün beynəlxalq hüquqa və xalqın maraqlarına zidd bir addımıdır. Bu müqavilə, Azərbaycanın geopolitik mövqeyini zəiflətməklə yanaşı, ölkənin beynəlxalq nüfuzunu da ciddi şəkildə təhdid edir.

Azərbaycan xalqı bu müqaviləyə qarşı etirazlarını səsləndirsə də, hökumətin avtoritar idarəçilik metodu və zorakılıqla reaksiyası ölkədə demokratiya və hüquqların tamamilə yoxluğunu nümayiş etdirdi. İlham Əliyev rejiminin bu davranışı, yalnız şəxsi siyasi hakimiyyətini qorumaq məqsədini güdür və Azərbaycanın müstəqilliyini təhlükəyə atır. Azərbaycanın gələcəyi, xalqın demokratik dəyərləri bərpa etməsi və müstəqil siyasət yürüdən bir hökumət qurması ilə mümkün olacaq.